افسردگی پنهان در کودکان به‌عنوان یکی از چالش‌های جدی سلامت روان نسل جدید، نیازمند توجه ویژه والدین و نظام آموزشی است. برخلاف گذشته که افسردگی تنها به بزرگسالان نسبت داده می‌شد، امروزه تحقیقات نشان می‌دهد کودکان نیز می‌توانند درگیر این اختلال شوند؛ اختلالی که در بسیاری موارد نشانه‌های آن به‌درستی تشخیص داده نمی‌شود.
نشانه‌های افسردگی پنهان در کودکان
احمد قره‌خانی، دکترای تخصصی روان‌شناسی، افسردگی را حالتی از ناشادی و ناتوانی در تجربه لذت دانست که برای کودک تحمل‌ناپذیر است. او توضیح داد که این وضعیت می‌تواند با علائمی همچون:
- انزوای اجتماعی، کاهش اعتماد به نفس و افت تحصیلی
- اختلال در خواب و تغذیه، دردهای جسمی و پرخاشگری
- بی‌علاقگی به فعالیت‌های لذت‌بخش و ناتوانی در تمرکز
همراه باشد. به گفته او، در موارد شدید، افسردگی حتی می‌تواند نوجوان را تا مرز خودکشی پیش ببرد و به همین دلیل توجه به علائم هشداردهنده ضروری است.
انواع افسردگی در کودکان
این روان‌شناس با اشاره به دسته‌بندی‌های مختلف افسردگی در کودکان گفت:
- افسردگی حاد: معمولاً در پی رویدادهای ناگهانی مانند فقدان والدین بروز می‌کند.
- افسردگی مزمن: به‌صورت تدریجی و در اثر تجربه‌های مکرر محرومیت و جدایی شکل می‌گیرد.
- افسردگی مخفی: در پوشش مشکلاتی مانند بیش‌فعالی، رفتارهای ضد اجتماعی یا بی‌نظمی رفتاری پنهان می‌ماند و می‌تواند رشد شناختی، اجتماعی و جسمانی کودک را مختل کند.
عوامل خطرساز در بروز افسردگی کودکان
قره‌خانی عوامل متعددی را در بروز افسردگی کودکان مؤثر دانست؛ از جمله:
- خلق‌وخوی دشوار از بدو تولد
- سابقه اختلال روانی در خانواده
- اعتیاد یا جدایی والدین
- شیوه‌های نادرست فرزندپروری
- افسردگی مادر در دوران بارداری
این عوامل می‌توانند زمینه‌ساز بروز افسردگی پنهان در کودکان شوند و نیازمند مداخله به‌موقع هستند.
راهکارهای والدین برای مقابله با افسردگی پنهان
این روان‌شناس تأکید کرد که والدین باید به احساسات کودک توجه ویژه داشته باشند. او توصیه کرد:
- در زمان اضطراب کودک آرام بمانند و صبوری پیشه کنند.
- دستاوردهای کوچک فرزندشان را تحسین کنند.
- به جای تنبیه، با حفظ انضباط، برنامه روزانه منظمی برای کودک طراحی کنند.
- با گفت‌وگو، تقویت انگیزه و پذیرش احساسات منفی، به کودک در مدیریت هیجانات کمک کنند.
