شرایط جوی امروز پایتخت نشان می‌دهد که شاخص کیفیت هوا به ۱۹۲ رسیده و تهران را در آستانه وضعیت «بنفش» و بسیار ناسالم قرار داده است. این ناپایداری شدید، نفس کشیدن را برای همه شهروندان به ویژه گروه‌های حساس دشوار کرده و نگرانی‌ها از تکرار خاموشی‌های نفس‌گیر افزایش یافته است.
منشأ غبار؛ داخلی و فرامرزی
آلودگی فعلی، برآیندی از فعالیت هم‌زمان چندین کانون داخلی در مرکز و غرب کشور و گرد و غبار فرامرزی است که از سوریه و عراق منشأ می‌گیرد. این امواج غبار ابتدا شمال‌غرب ایران و شهر رشت را فراگرفت، سپس با چرخش بادهای جنوبی-شرقی راهی البرز و تهران شد. الگوی پیچیده حرکت ذرات معلق نشان می‌دهد مقابله با گرد و غبار صرفاً نیازمند کنترل محلی نیست، بلکه همکاری میان‌استانی و حتی فراملی را می‌طلبد.
پیامدها و توصیه‌های خودمراقبتی
برای کاهش اثرات سوء این پیک آلودگی بر سلامت، بویژه برای بیماران تنفسی، سالمندان و کودکان، شهروندان می‌توانند مخاطرات را با روش‌های زیر کاهش دهند:
- استفاده از ماسک استاندارد N95 یا FFP2 در صورت تردد ضروری، و محدود کردن حضور در فضای باز
- بسته نگه‌داشتن در و پنجره‌ها در ساعات اوج غبار و فعال‌سازی دستگاه تصفیه هوا یا تهویه مناسب
گام‌های فوری برای مسئولان
به موازات توصیه‌های فردی، دستگاه‌های اجرایی نیز می‌توانند با چند اقدام کوتاه‌مدت، کیفیت هوا را کمی بهبود بخشند:
- اخذ تصمیم «روز بدون خودرو» یا تشویق به دورکاری در ادارات و شرکت‌ها تا فروکش کردن پیک آلودگی
- تقویت ایستگاه‌های مانیتورینگ کیفیت هوا و هشداردهی لحظه‌ای به کمک پیامک و بلندگو در معابر پرتردد
اجرای منسجم این تدابیر موقت، ضمن محافظت از عموم، می‌تواند زمان لازم را برای تدوین طرح‌های کلان مهار گرد و غبار—از توسعه کمربند سبز تا همکاری بین‌المللی—فراهم کند. تنها در مسیر هم‌افزایی مردم و مسئولان است که پایتخت می‌تواند بار دیگر نفس راحت بکشد.
