شاخص‌های آلودگی هوای سمنان بار دیگر از مرز هشدار فراتر رفته، وضعیت نگران‌کننده‌ای را رقم زده است. کارشناسان و مسئولان، معتقدند این چالش زیست‌محیطی حاصل درهم‌تنیدگی سه عامل اصلی شامل فعالیت صنایع آلاینده، پدیده وارونگی هوا و ضعف مشهود در نظارت بر اجرای قوانین است. این شرایط، به ویژه در فصول سرد سال، به معضلی جدی برای سلامت عمومی ساکنان استان تبدیل شده و لزوم بازنگری فوری در رویکردهای مدیریتی را گوشزد می‌کند.
<
>
تصویر: وضعیت آلودگی هوای سمنان در فصول سرد سال به یک چالش جدی تبدیل شده است.
آلودگی هوای سمنان؛ شاخص‌ها از مرز هشدار عبور کردند
از ابتدای آبان‌ماه سال جاری، اغلب روزها شاخص‌های آلایندگی هوا در استان سمنان در وضعیت زرد (قابل قبول) و نارنجی (ناسالم برای گروه‌های حساس) قرار داشته و در برخی مقاطع نیز به مرز قرمز (ناسالم) و حتی خطرناک رسیده است. این وضعیت، هشدارهایی را برای اقشار آسیب‌پذیر نظیر بیماران مزمن، سالمندان، کودکان و بانوان باردار به همراه داشته و توصیه شده از ترددهای غیرضروری و فعالیت‌های بدنی در فضای باز خودداری کنند.
سید ایرج مصطفوی، مدیرکل هواشناسی استان سمنان، با اشاره به شش وضعیت اصلی برای سنجش شاخص کیفیت هوا (AQI)، می‌گوید:
پاک: ۰ تا ۵۰ AQI
قابل قبول یا زرد: ۵۱ تا ۱۰۰ AQI
ناسالم برای گروه‌های حساس یا نارنجی: ۱۰۱ تا ۱۵۰ AQI
ناسالم یا قرمز: ۱۵۱ تا ۲۰۰ AQI
بسیار ناسالم یا بنفش: ۲۰۱ تا ۳۰۰ AQI
خطرناک یا قهوه‌ای: بالای ۳۰۰ AQI
ایستگاه‌های سنجش آلودگی در شهرهای سمنان، شاهرود، دامغان، گرمسار و ایوانکی، به‌صورت آنلاین میزان ذرات آلاینده و فلزات سنگین را پایش می‌کنند و نتایج نشان می‌دهد که مناطق غربی استان به دلیل تمرکز صنایع، بیشتر با معضل آلودگی هوای سمنان دست و پنجه نرم می‌کنند.
صنایع آلاینده، بازیگر اصلی در آلودگی هوای سمنان
در حالی که برخی کارشناسان آلودگی هوای سمنان را ناشی از ورود توده‌های آلوده از تهران می‌دانند، شواهد و نظرات کارشناسان بومی حاکی از آن است که بخش عمده این آلودگی ریشه در فعالیت‌های صنعتی درون استان دارد. سید مرتضی حسینی‌نژاد، کارشناس محیط زیست، با رد فرضیه تأثیر غالب آلودگی تهران، سهم صنایع داخلی در آلودگی هوای سمنان را تا ۹۵ درصد تخمین می‌زند.
وی به وجود طیف وسیعی از صنایع آلاینده در استان اشاره می‌کند که شامل موارد زیر است:
صنایع فرآوری معدنی
کارخانه‌های آسفالت
واحدهای فروسیلیس و سیمان
مجموعه‌های پتروشیمی
حسینی‌نژاد مشکل اصلی را در ضعف نظارت بر اجرای ماده ۱۱ قانون هوای پاک می‌داند که صنایع را ملزم به خوداظهاری و پایش آلودگی می‌کند. به اعتقاد او، با دستاویز قرار دادن موضوع رونق تولید و حمایت از اشتغال، دستگاه‌های اجرایی ارشد استان از برخورد قاطع با واحدهای آلاینده پرهیز می‌کنند. این رویکرد سبب شده مجازات‌های مالی تعیین شده برای متخلفان، بازدارندگی لازم را نداشته و عملاً راه را برای تداوم آلایندگی‌ها باز بگذارد. حتی تلاش‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای طرح شکایت نیز نهایتاً به جریمه نقدی منجر می‌شود که دردی از آلودگی هوای سمنان دوا نمی‌کند.
گرچه خودروهای فرسوده نیز در آلایندگی نقش دارند، اما این کارشناس سهم آن‌ها را در استان کم‌جمعیت سمنان ناچیز و در حد پنج درصد می‌داند و برخورد با آن‌ها را ناشی از اعمال قدرت آسان‌تر بر مردم در مقایسه با صنایع می‌داند.
وارونگی هوا؛ ابهامات و واقعیت‌ها در تشدید آلودگی سمنان
وارونگی دما، پدیده‌ای جوی است که طی آن به جای کاهش دما با افزایش ارتفاع، لایه‌ای از هوای گرم در ارتفاع بالاتر قرار گرفته و هوای سرد و آلوده را در سطح زمین محبوس می‌کند. این وضعیت مانع از جابجایی طبیعی هوا و پراکندگی آلاینده‌ها می‌شود. با این حال، حسینی‌نژاد در خصوص نقش وارونگی هوا در آلودگی‌های اخیر سمنان، ابهاماتی را مطرح می‌کند. وی معتقد است در سال جاری تاکنون پدیده وارونگی به آن شدت و فراوانی که بتواند عامل اصلی آلودگی باشد، مشاهده نشده است. این دیدگاه، بار دیگر انگشت اتهام را به سمت فعالیت‌های صنعتی و ضعف‌های نظارتی نشانه می‌رود و بر تأثیر مستقیم صنایع در آلودگی هوای سمنان تأکید می‌کند.
از راهکارهای دولتی تا کمربندهای سبز نامرئی در مهار آلودگی هوای سمنان
علی فرهنگ، معاون محیط زیست استان سمنان، بر لزوم برخورد با خودروهای آلاینده تأکید کرده و مسئولیت توقف این خودروها را طبق تبصره یک ماده ۶ قانون هوای پاک بر عهده پلیس راهنمایی و رانندگی می‌داند. او ضمن تأیید نقش نظارتی محیط زیست، از مردم خواسته تا هرگونه آلودگی ناشی از کارخانه‌ها، معادن، صنایع و خودروها را گزارش دهند.
در همین راستا، محمد جواد کولیوند، استاندار سمنان نیز پیش از این ضمن تأیید آلودگی هوای سمنان، بر اهمیت توسعه فضای سبز، حفظ منابع طبیعی و مدیریت بهینه منابع آبی در استانی که با کمبود آب مواجه است، تأکید کرده بود. وی به پروژه‌هایی مانند تجهیز تصفیه‌خانه‌ها و استفاده از پساب‌ها اشاره کرده بود که در راستای کاهش آلودگی و مدیریت آب در حال انجام است.
با این حال، به نظر می‌رسد میان این وعده‌ها و اقدامات اعلام شده با واقعیت‌های میدانی فاصله وجود دارد. مردم کانون‌های صنعتی استان سمنان، به ویژه شهرهایی چون گرمسار و ایوانکی، هنوز شاهد شکل‌گیری کمربندهای سبز مؤثر نیستند و آنچه بیشتر به چشم می‌آید، دودکش‌های فعال کارخانجاتی است که بدون استفاده از فیلترهای استاندارد، هوای تنفسی مردم را آلوده می‌کنند. این تناقض، بار دیگر بر ضرورت همگرایی میان توسعه صنعتی، نظارت‌های سختگیرانه زیست‌محیطی و تعهد واقعی به سلامت شهروندان در مواجهه با چالش آلودگی هوای سمنان صحه می‌گذارد.
مطالب مرتبط
- فیلمسازان ایرانی با کسب دو جایزه معتبر در جشنواره ایدفا ۲۰۲۵، سینمای جهان را تحت تاثیر قرار دادند
- تصادف مرگبار در محور سبزوار-میامی یک تبعه خارجی را به کام مرگ کشاند؛ ۵ مصدوم افغانستانی روانه بیمارستان شدند
- شاهرود میزبان پیکر مطهر شهید گمنام؛ تجدید میثاق مردم با آرمان‌های شهدا
- نخستین بارش باران پاییزی طراوت را به شهرستان پاوه بازگرداند