در حالی که سالانه بیش از ۱.۲ میلیارد مترمکعب آب در شهر تهران توزیع می‌شود، نزدیک به یک‌چهارم این منابع بدون مصرف واقعی از دست می‌رود. بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود ۲۲ درصد از آب ورودی به شبکه، به دلایلی مانند نشت، انشعاب‌های غیرمجاز و خطاهای اندازه‌گیری، از چرخه مصرف خارج می‌شود؛ رقمی نگران‌کننده که نه تنها هزینه‌ای برای آن دریافت نمی‌شود، بلکه هیچ نقشی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان ندارد.
دلایل اصلی هدررفت آب در تهران
بر اساس گزارش‌های رسمی، نشت ناشی از فرسودگی شبکه آبرسانی تنها ۱۱ درصد از کل هدررفت را شامل می‌شود؛ عددی که در مقایسه با میانگین جهانی (حدود ۸ درصد) قابل قبول ارزیابی شده است. اما بخش دیگر این هدررفت، یعنی حدود ۱۱ درصد، به عوامل دیگری مانند برداشت‌های غیرمجاز، خرابی کنتورها و حوادث شبکه مربوط می‌شود.
در این میان، اقدامات متعددی برای کاهش این هدررفت‌ها در حال اجراست؛ از جمله کنترل فشار شبکه، شناسایی انشعاب‌های غیرقانونی، تعویض کنتورهای معیوب و تسریع در رفع حوادث. با این حال، کارشناسان معتقدند که بدون مشارکت فعال شهروندان، این تلاش‌ها به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. گزارش‌های مردمی نقش مهمی در کشف انشعاب‌های غیرمجاز دارند، اما هنوز فرهنگ عمومی در زمینه مدیریت منابع آب نیازمند تقویت جدی است.
مصرف روزانه آب در تهران؛ دو برابر الگوی بهینه
سرانه مصرف آب در تهران، بدون در نظر گرفتن تلفات شبکه، حدود ۱۹۵ لیتر در روز برای هر نفر برآورد شده است. اما با احتساب هدررفت، این رقم به حدود ۲۵۰ لیتر می‌رسد؛ عددی که تقریباً دو برابر الگوی بهینه مصرف آب است. این در حالی است که کاهش داوطلبانه تنها ۲۰ درصد از مصرف فعلی، می‌تواند سالانه بیش از ۲۲۰ میلیون مترمکعب آب را ذخیره کند؛ معادل یک‌پنجم کل مصرف فعلی شهر.
اصلاح الگوی مصرف؛ راهکاری ساده اما مؤثر
در شرایطی که برخی راهکارهای پرهزینه و بلندمدت مانند انتقال آب از منابع دوردست به تهران مطرح می‌شود، ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه‌حل در دسترس همه شهروندان قرار دارد: اصلاح الگوی مصرف. این اقدام نه‌تنها نیاز به سرمایه‌گذاری کلان ندارد، بلکه با تغییر رفتارهای روزمره می‌تواند تأثیر قابل توجهی در حفظ منابع آبی پایتخت داشته باشد.
کارشناسان هشدار می‌دهند که حتی با افزایش منابع تأمین آب، اگر مدیریت مصرف به درستی انجام نشود، بحران ناترازی در تهران همچنان ادامه خواهد داشت. بنابراین، مشارکت عمومی و تغییر الگوی مصرف، کلید اصلی عبور از چالش‌های آبی پایتخت به شمار می‌رود.
