نتایج یک پژوهش علمی تازه نشان می‌دهد که غذاهای سرو شده در بیمارستان‌ها و خانه‌های سالمندان نه‌تنها از کیفیت تغذیه‌ای پایینی برخوردارند، بلکه ممکن است در صورت مصرف مداوم، سلامت بیماران را تضعیف کرده و به بروز بیماری‌های مزمن منجر شوند. این یافته‌ها نگرانی‌هایی جدی درباره نقش مراکز درمانی در ترویج تغذیه سالم ایجاد کرده‌اند.
کیفیت پایین تغذیه در مراکز درمانی
بر اساس تحقیق مشترک موسسه تحقیقات پوتسدام (PIK)، بیمارستان دانشگاهی شاریته در برلین و دانشگاه استنفورد، وعده‌های غذایی ارائه‌شده در مراکز درمانی آلمان حاوی مقادیر اندکی از مواد غذایی گیاهی سالم مانند سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و حبوبات هستند. در مقابل، مصرف غلات تصفیه‌شده، قندهای افزوده، نمک و چربی‌های اشباع‌شده در این وعده‌ها بسیار بالا گزارش شده است.
دکتر لیزا پورتنر، نویسنده اصلی این مطالعه، تأکید می‌کند که رژیم غذایی بیمارستانی از نظر تأمین مواد مغذی ضروری ناکافی است و کیفیت کلی آن پایین ارزیابی می‌شود.
ارزیابی علمی با شاخص‌های تغذیه‌ای و زیست‌محیطی
محققان برای بررسی کیفیت غذا از دو شاخص معتبر استفاده کردند: شاخص تغذیه سالم (HEI-2020) و شاخص رژیم غذایی سلامت سیاره‌ای (PHDI). نتایج نشان داد که مؤسسات مورد بررسی امتیازهایی بین ۳۹ تا ۵۷ از ۱۰۰ در HEI و بین ۳۰ تا ۴۴ از ۱۵۰ در PHDI کسب کردند؛ امتیازهایی که نشان‌دهنده فاصله زیاد با استانداردهای تغذیه‌ای مطلوب هستند.
بیشتر کالری‌ها از منابع حیوانی مانند گوشت قرمز و لبنیات تأمین می‌شدند، در حالی که سهم غذاهای گیاهی سالم کمتر از ۲۰ درصد بود. این ترکیب غذایی نه‌تنها از نظر تغذیه‌ای ضعیف است، بلکه اثرات زیست‌محیطی قابل توجهی نیز دارد.
تأثیرات زیست‌محیطی غذاهای بیمارستانی
بر اساس یافته‌های این مطالعه، غذاهای حیوانی مسئول حدود ۷۵ درصد از اثرات زیست‌محیطی وعده‌های غذایی بودند، در حالی که تنها ۳۳ درصد از وزن و کالری غذا را تشکیل می‌دادند. گوشت قرمز به تنهایی عامل ۳۸ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای و ۴۵ درصد از استفاده از زمین بود. در مقابل، حبوبات و آجیل که منابع پروتئینی پایدارتر و سالم‌تری هستند، کمتر از یک درصد از وزن غذا را شامل می‌شدند.
کمبودهای تغذیه‌ای و خطرات سلامتی
مطالعه نشان داد که میزان پروتئین در خانه‌های سالمندان کمتر از ۷۳ درصد مقدار توصیه‌شده بود و ریزمغذی‌هایی مانند ویتامین‌های گروه B، ویتامین C، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، آهن و روی نیز به طور بحرانی پایین بودند. این کمبودها می‌توانند منجر به ضعف عضلانی، تأخیر در بهبودی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن شوند.
لزوم اصلاح سیاست‌های تغذیه در مراکز درمانی
دکتر ناتالی لمبرشت، اپیدمیولوژیست تغذیه از دانشگاه استنفورد، با اشاره به نتایج این تحقیق، تأکید کرد که مراکز درمانی باید الگویی برای تغذیه سالم باشند. وی افزود: «رژیم‌های غذایی ناسالم عامل اصلی بسیاری از بیماری‌های مزمن هستند و تغذیه نامناسب در بیمارستان‌ها می‌تواند سلامت بیماران را به خطر بیندازد.»
در همین راستا، دولت فدرال آلمان در ژانویه ۲۰۲۴ استراتژی ملی تغذیه را با هدف ارتقای کیفیت غذا در مدارس، خانه‌ها و مراکز درمانی معرفی کرد. همچنین، دولت نیو ساوث ولز استرالیا برنامه طراحی غذای سالم و لذت‌بخش (CHEF) را در ۱۲ بیمارستان دولتی اجرا کرده است تا کیفیت تغذیه و میزان ضایعات غذایی را بهبود بخشد.
نیاز به اقدام فوری برای بهبود تغذیه در بیمارستان‌ها
با وجود محدودیت‌های این مطالعه، از جمله حجم نمونه کم و عدم بررسی دقیق مصرف واقعی بیماران، یافته‌ها به وضوح نشان می‌دهند که کیفیت پایین غذا در مراکز درمانی یک چالش جهانی است. طبق گزارش‌ها، تا ۴۰ درصد از بیماران بستری دچار سوءتغذیه مرتبط با بیماری هستند.
پورتنر در پایان تأکید کرد: «سیاست‌گذاران و مسئولان درمانی باید به سرعت کیفیت غذا را در اولویت قرار دهند، استانداردهای مشخصی تدوین کنند و شکاف‌های اطلاعاتی موجود را برطرف سازند تا وعده‌های غذایی در مراکز درمانی نه‌تنها سلامت بیماران را حفظ کنند، بلکه به حفظ سلامت محیط زیست نیز کمک نمایند.»
این پژوهش در نشریه علمی The Lancet: Planetary Health منتشر شده است.
