کارشناسان معتقدند که با وجود ظرفیت‌های فراوان، نظام مدیریتی ناکارآمد و سنتی در مناطق آزاد تجاری و صنعتی ایران، به مانعی جدی برای دستیابی به اهداف توسعه‌ای و جذب سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. این مناطق که فرصت‌های بی‌بدیلی برای افزایش رقابت‌پذیری اقتصاد ملی و پیوند با بازارهای جهانی ارائه می‌دهند، نیازمند تحولی بنیادین در ساختارهای حکمرانی خود هستند.
مناطق آزاد: ظرفیت‌های بی‌بدیل و چالش‌های مدیریتی
مناطق آزاد به عنوان موتورهای محرک اقتصادی و دروازه‌های تجاری، پتانسیل عظیمی برای جذب سرمایه، توسعه صادرات غیرنفتی و ایجاد فرصت‌های شغلی دارند. با این حال، کمال ابراهیمی کاوری، کارشناس ارشد مناطق آزاد تجاری، تاکید می‌کند که موفقیت این مناطق به شدت به نظام مدیریتی و حکمرانی آن‌ها وابسته است. در بسیاری از مناطق آزاد ایران، ساختارهای سنتی و بوروکراتیک همچنان حاکم است که نتیجه آن کاهش سرعت تصمیم‌گیری، پیچیدگی فرآیند صدور مجوزها، ناهماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی و در نهایت نارضایتی سرمایه‌گذاران است. این محدودیت‌ها نه تنها توان رقابتی مناطق آزاد را تضعیف می‌کند، بلکه مانع اصلی در تحقق اهداف کلان آن‌ها، یعنی توسعه اقتصادی و جذب سرمایه خارجی، محسوب می‌شود.
الگوهای جهانی برای تحول در مدیریت مناطق آزاد
تجربه موفق کشورهایی نظیر امارات، چین و مالزی نشان می‌دهد که با اصلاح ساختارهای مدیریتی و ایجاد محیطی جذاب و امن برای سرمایه‌گذاران، می‌توان بهره‌وری اقتصادی مناطق آزاد را به حداکثر رساند. این کشورها با چابک‌سازی نظام اداری، شفافیت در تصمیم‌گیری و تفویض اختیار به مدیران اجرایی، توانسته‌اند مسیری روشن برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی فراهم کنند. برای توسعه مناطق آزاد ایران نیز ضروری است که این الگوهای موفق مورد مطالعه قرار گرفته و متناسب با شرایط بومی، پیاده‌سازی شوند.
ضرورت به‌کارگیری فناوری و دیپلماسی در توسعه مناطق آزاد
تحول مدیریتی در مناطق آزاد ایران مستلزم حرکت به سوی حکمرانی هوشمند و بهره‌گیری از زیرساخت‌های فناوری اطلاعات است. دیجیتالی کردن فرآیندها و استفاده از سامانه‌های آنلاین برای ثبت درخواست‌ها، پیگیری مجوزها و مدیریت سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند به طور چشمگیری زمان و هزینه‌ها را کاهش داده و شفافیت را افزایش دهد. این رویکرد به کاهش فساد و بهبود تجربه سرمایه‌گذاران کمک شایانی می‌کند.
علاوه بر این، توجه به موارد زیر نیز حیاتی است:
نظام ارزیابی عملکرد و مشوق‌های اقتصادی: طراحی سیستم‌های ارزیابی عملکرد مبتنی بر نتایج و ایجاد مشوق‌های اقتصادی هدفمند، می‌تواند انگیزه مدیران و سرمایه‌گذاران را افزایش داده و مناطق آزاد را از یک نهاد صرفاً اداری به یک بازیگر فعال اقتصادی تبدیل کند.
شبکه‌سازی بین‌المللی و دیپلماسی اقتصادی: برقراری ارتباط فعال با اتاق‌های بازرگانی جهانی، انجمن‌های تخصصی و سرمایه‌گذاران خارجی، جایگاه بین‌المللی مناطق آزاد ایران را ارتقا می‌بخشد و زمینه را برای جذب سرمایه‌های بلندمدت و پایدار فراهم می‌آورد.
آینده روشن با گذار از بوروکراسی به بهره‌وری در مناطق آزاد
کارشناسان تاکید دارند که آینده موفق مناطق آزاد کشور در گرو گذار از مدیریت سنتی و بوروکراتیک به یک حکمرانی مبتنی بر کارایی، شفافیت، نوآوری و بهره‌وری اقتصادی است. این تحول نه تنها به بهبود فضای کسب‌وکار در این مناطق کمک می‌کند، بلکه اعتماد عمومی و بین‌المللی به آن‌ها را نیز تقویت می‌بخشد. مناطق آزاد ایران با اصلاح ساختار مدیریتی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و دیپلماسی اقتصادی، می‌توانند به موتورهای واقعی توسعه اقتصادی کشور تبدیل شده و نقشی کلیدی در کاهش وابستگی به منابع نفتی ایفا کنند، و ایران را در مسیر رقابت جهانی و توسعه پایدار قرار دهند.
مطالب مرتبط
- گمرک ایران با ابلاغ بسته‌ای از تسهیلات جدید گمرکی، راه را برای تولید و تجارت هموار ساخت
- بازار طلا با صعود چشمگیر قیمت‌ها در هفته‌ای پرنوسان، رکوردهای جدیدی را به ثبت رساند
- فارس با پیش‌بینی تولید ۳.۵ میلیون تن، جایگاه خود را در بازار ذرت علوفه‌ای کشور تحکیم می‌بخشد
- انتظارات کاهش نرخ بهره، طلای جهانی را دوباره اوج داد