در نیمه نخست سال جاری، اعتباری بی‌سابقه به پروژه‌های ریلی و آزادراهی کشور تخصیص یافته است تا بیش از ۱۵ هزار کیلومتر مسیر در دست اجرا، به شبکه اصلی حمل‌ونقل متصل شود. این روند نشان می‌دهد دولت و بخش خصوصی با تمرکز بر توسعه هم‌زمان راه و ریل، قصد دارند ضمن افزایش ظرفیت ترانزیتی، سهم حمل‌ونقل پاک و صرفه‌جویی در مصرف سوخت را ارتقاء دهند.
جزئیات منابع مالی اختصاص‌یافته
- ۴۲ همت نقدی از محل منابع عمومی
- ۳۰ همت از طریق انتشار اوراق مشارکت
- ۱۱ همت تهاتر نفت برای تسریع تکمیل خطوط ریلی
- ۲۵۰۰ میلیارد تومان از اعتبارات عمومی دیگر
این ترکیب تأمین مالی، علاوه بر تضمین جریان نقدی، نشانگر مشارکت فعال بخش خصوصی در بیش از ۵۵ درصد آزادراه‌ها و حمایت ویژه دولت برای پروژه‌های استراتژیک ریلی است. مثال بارز، تهاتر نفت برای ریل چابهار–زاهدان است که تا پایان سال به بهره‌برداری می‌رسد و اتصال راه‌آهن رشت–آستارا را تسهیل می‌کند.
۱۱ کریدور اصلی؛ ستون فقرات شبکه ترانزیت
- شش کریدور شمال–جنوب؛ از خزر تا خلیج فارس با طول ۹۵۰ کیلومتر (۵۳۳ اجرا شده، ۱۳۳ در دست اجرا)
- پنج کریدور شرق–غرب؛ تسریع دسترسی به مرزهای شرقی و غربی برای تجارت بین‌المللی
این کریدورها شامل آزادراه‌های تهران–شمال، آزادراه اندیمشک–اهواز (با صرفه‌جویی سالانه ۲۰ میلیون لیتر بنزین)، و پل‌های ارتباطی در مسیرهای البرز و زاگرس هستند. تکمیل این شریان‌ها، علاوه بر کاهش ۱۰ درصدی مصرف سوخت، سالانه جان صدها نفر را در تصادفات جاده‌ای نجات می‌دهد.
افق پیش‌رو و چالش‌ها
با وجود پیشرفت قابل‌توجه و جذب سرمایه‌گذاران، موانعی همچون تأمین نهایی سرمایه برای ۱۳۵ کیلومتر آزادراه اندیمشک–اهواز، تملک اراضی مسیر رشت–آستارا و هماهنگی‌های بین‌المللی در پروژه شلمچه–بصره باقی است. رفع این گلوگاه‌ها از طریق اصلاح قوانین مالیاتی، تسهیل ضمانت بانکی و تدوین نقشه راه مشترک با شرکت‌های خارجی، کلید دستیابی به بهره‌برداری کامل و افزایش بهره‌وری شبکه حمل‌ونقل خواهد بود.
با اتمام پروژه‌های در دست اجرا و افتتاح بخش‌های جدیدی مانند باند شرقی قطعه دو آزادراه تهران–شمال، انتظار می‌رود زمان سفر تهران تا شمال کشور به کمتر از دو ساعت برسد و ترانزیت داخلی با تکیه بر ریل و آزادراه به‌سرعت جایگزین جاده‌های قدیمی شود. چنین جهشی، علاوه بر رونق گردشگری، قدرت رقابتی ایران را در بازارهای صادراتی تقویت خواهد کرد.
