تداوم کسری بودجه از نخستین سال‌های مالی کشور
نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به ریشه‌دار بودن مشکل کسری بودجه در ایران گفت: نخستین بودجه کشور در سال ۱۲۸۵ نیز با کسری همراه بود و این روند تا امروز ادامه یافته است. به گفته هادی قوامی، در سال ۱۴۰۴ نیز کشور با کسری بودجه سنگینی مواجه است که بر اساس برآوردها تاکنون حدود ۸۰۰ هزار میلیارد تومان بوده و تا پایان سال می‌تواند به یک میلیون و ۸۰۰ هزار میلیارد تومان برسد.
دلایل اصلی کسری بودجه در سال ۱۴۰۴
قوامی با تشریح عوامل اصلی کسری بودجه امسال توضیح داد:
- صادرات نفت کمتر از میزان پیش‌بینی‌شده بوده است؛ در حالی که در بودجه فروش روزانه یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه لحاظ شده بود، عملکرد واقعی تنها حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز بوده است.
- قیمت نفت نیز به جای ۶۰ دلار پیش‌بینی‌شده، به طور میانگین ۵۱ دلار فروخته شده است.
- منابع پیش‌بینی‌شده از محل مولدسازی دارایی‌ها نیز محقق نشده و حدود ۶۰ درصد منابع دولت در سال جاری تحقق نیافته است.
ضرورت حذف نفت از بودجه
نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس تأکید کرد: برای رفع کسری بودجه باید تصمیم‌های ساختاری اتخاذ شود. نخستین گام، حذف نفت از دخل‌وخرج مستقیم بودجه است. در این صورت، نوسانات نرخ ارز، قیمت نفت و میزان فروش دیگر بر تراز بودجه اثرگذار نخواهد بود. درآمدهای مازاد نفتی به صندوق توسعه ملی واریز می‌شود و در صورت کاهش درآمد، دولت موظف به کاهش هزینه‌ها یا ارائه اصلاحیه بودجه خواهد بود.
اتصال هزینه‌ها به درآمدهای واقعی
قوامی افزود: قاعده دوم برای اصلاح ساختار بودجه این است که رشد هزینه‌ها تنها بر اساس درآمدهای واقعی تنظیم شود، نه بر پایه منابع ناپایدار یا پیش‌بینی‌هایی که تحقق نمی‌یابد. این اقدام می‌تواند انضباط مالی را افزایش داده و وابستگی بودجه به نفت را کاهش دهد.
جمع‌بندی
بر اساس اظهارات نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه، کسری بودجه سال ۱۴۰۴ نتیجه شکاف میان پیش‌بینی و عملکرد واقعی در فروش نفت و تحقق منابع مالی است. راهکارهای پیشنهادی شامل حذف نفت از بودجه و اتصال هزینه‌ها به درآمدهای واقعی، می‌تواند مسیر اصلاحات مالی و کاهش وابستگی به منابع ناپایدار را هموار کند.
