بی‌خوابی مزمن و افزایش خطر زوال عقل؛ نگاهی تازه به اهمیت خواب بر سلامت مغز
یافته‌های کلیدی مطالعه در خصوص بی‌خوابی مزمن
یک پژوهش تازه در کلینیک مایو نشان داده است سالمندان مبتلا به بی‌خوابی مزمن در مقایسه با افرادی که خواب باکیفیت دارند:
- ۴۰٪ بیشتر در معرض خطر ابتلا به زوال عقل یا اختلال شناختی خفیف هستند.
- معادل بیش از ۳.۵ سال پیری سریع‌تر مغز گزارش می‌شود.
این نتایج از پیگیری حدود ۲۷۵۰ نفر با میانگین سنی ۷۰ سال طی ۵ سال به‌دست آمده که ۱۶٪ از شرکت‌کنندگان، معیارهای بی‌خوابی مزمن (مشکل در به‌خواب‌رفتن حداقل ۳ شب در هفته به مدت ≥۳ ماه) را داشتند.
مکانیسم‌های احتمالی تأثیر بی‌خوابی مزمن بر مغز
مطالعات نشان می‌دهند بی‌خوابی مزمن می‌تواند:
- انباشت پلاک‌های آمیلوئید-β را تشدید کند؛ عاملی شناخته‌شده در ابتلا به آلزایمر.
- کارایی «سیستم گلیمفاتیک» مغز برای پاکسازی سموم را کاهش دهد و آسیب رگ‌های کوچک مغزی را تشدید کند.
همچنین افرادی که ژن APOE۴- (عامل ژنتیکی پرخطر آلزایمر) را دارند، در صورت بی‌خوابی مزمن کاهش سریع‌تری در حافظه و مهارت‌های تفکر را تجربه کرده‌اند.
راهکارهای ساده برای مقابله با بی‌خوابی مزمن
برای حفظ سلامت مغز و کاهش اثرات منفی بی‌خوابی مزمن، می‌توانید:
- برنامه منظم خواب داشته باشید؛ هر شب در ساعت مشخصی به تخت بروید و از صفحه‌نمایش‌ها ۱ ساعت قبل از خواب فاصله بگیرید.
- محیط خواب را با دمای مناسب (۱۸–۲۰ درجه)، تاریکی کامل و سکوت بهینه کنید.
چشم‌انداز آینده
اگرچه ارتباط مستقیم علیتی بین بی‌خوابی مزمن و زوال عقل هنوز اثبات نشده، نتایج این مطالعه هشدار می‌دهد که بی‌خوابی مزمن فراتر از خستگی روزانه، ممکن است عاملی قابل‌توجه در فرسایش زودرس مغز باشد. تحقیقات آتی می‌تواند اثربخشی مداخلات رفتاری و دارویی بر بهبود خواب و کاهش خطرات شناختی را روشن‌تر کند.
