بانک مرکزی با صدور بخشنامه‌ای جدید، تمامی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری را مکلف کرد ظرف مدت یک‌ماه شیوه‌نامه پرداخت و بازگشت وام را تدوین و اجرایی کنند. هدف از این اقدام، افزایش شفافیت در مصرف تسهیلات، کاهش ریسک‌های بانکی و جلوگیری از انحراف منابع مالی عنوان شده است.
جزئیات بخشنامه بانک مرکزی درباره وام‌ها
بر اساس این بخشنامه، بانک‌ها موظف‌اند واحد سازمانی مشخصی را برای نظارت بر مصرف تسهیلات تعیین کنند و اطمینان یابند که منابع پرداختی دقیقاً در موضوع قرارداد هزینه می‌شود. همچنین طرح‌های توجیهی فنی و اقتصادی ارائه‌شده در زمان دریافت وام باید با موضوع قرارداد همخوانی داشته باشد.
تأکید بر قانون عملیات بانکی بدون ربا
بانک مرکزی یادآور شده است که طبق آیین‌نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا، بانک‌ها موظف به نظارت کامل بر حسن اجرای قراردادهای تسهیلاتی هستند. مصرف منابع خارج از موضوع قرارداد تخلف محسوب می‌شود و برای آن تنبیهاتی در نظر گرفته شده است.
اقدامات الزامی برای نظارت بر مصرف تسهیلات
بانک‌ها در تدوین شیوه‌نامه جدید باید حداقل اقدامات زیر را پیش‌بینی کنند:
- پرداخت مستقیم بخشی از تسهیلات به تأمین‌کنندگان کالا یا پیمانکاران برای جلوگیری از انحراف منابع
- مشروط کردن پرداخت مرحله‌ای وام به تأیید واحد نظارتی مبنی بر مصرف صحیح منابع
- بررسی اسناد مالی، دفاتر حسابداری و استعلام از سامانه‌های مالیاتی برای اطمینان از صحت هزینه‌کرد
- کنترل مجوزها، مالکیت، وضعیت انبارها و تجهیزات در طرح‌های مشارکتی
- استفاده از گزارش کارشناسان رسمی درباره پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها
هدف از تدوین شیوه‌نامه جدید
بانک مرکزی تأکید کرده است که این شیوه‌نامه باید به‌گونه‌ای طراحی شود که از بروز تخلفات احتمالی مانند تبانی، تقلب یا قصور در فرآیند پرداخت و بازگشت وام جلوگیری کند. همچنین بیمه‌بودن اموال و وثایق مرتبط با قراردادها از الزامات نظارتی خواهد بود.
جمع‌بندی
با اجرای این بخشنامه، بانک‌ها موظف‌اند ظرف یک‌ماه چارچوبی شفاف و دقیق برای نظارت بر پرداخت و بازگشت وام تدوین کنند. این اقدام می‌تواند علاوه بر کاهش ریسک‌های بانکی، به بهبود اعتماد عمومی نسبت به نظام بانکی و افزایش کارایی در تخصیص منابع مالی منجر شود.
