خبرگزاری رویترز روز شنبه گزارش داد ایران و سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) تا هشت روز دیگر فرصت دارند با توافق بر سر تعویق فرایند بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، مانع از فعال شدن “ماشـه” شوند. این فشار تازه با شروع رسمی روند ۳۰ روزه ماشه از ۶ شهریورماه کلید خورده و چنانچه طرفین تا روز ۲۸ سپتامبر (هفت مهر) به راه‌حلی نرسند، تحریم‌های پیشین به‌طور خودکار مجدداً بازمی‌گردد.
چرا پیش‌نویس قطعنامه رد شد؟
شورای امنیت سازمان ملل جمعه گذشته پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای لغو دائمی تحریم‌های ایران به رأی گذاشت که تنها چهار رای مثبت (روسیه، چین، پاکستان و الجزایر) به‌دنبال داشت و از کسب حد نصاب نه رای لازم بازماند.
این اتفاق پس از آن رخ داد که تروئیکای اروپایی مدعی شدند تهران به تعهدات توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (JCPOA) پایبند نبوده و از مسیر دیپلماسی سر باز زده است؛ اتهامی که مقامات ایرانی همواره آن را رد کرده‌اند.
عناصر کلیدی در نقطه سرنوشت
- آغاز رسمی روند ماشه توسط انگلیس، فرانسه و آلمان از ۶ شهریور با استناد به ماده ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱
- مخالفت اکثریت اعضای غیراروپایی شورای امنیت با تمدید تعلیق تحریم‌ها
- شمارش معکوس هشت‌روزه تا بازگشت خودکار همه آنچه در سال ۲۰۱۵ لغو شده بود
سناریوهای محتمل تا هفت مهر
۱. توافق بر سر طرح موقت: تهران و اروپایی‌ها با میانجیگری یک عضو دائم (مثلاً چین یا روسیه) راه‌حلی تکنیکی برای تمدید معافیت‌ها تصویب کنند.
۲. فعال شدن خودکار ماشه: در صورت بی‌نتیجه ماندن گفت‌وگوها، کلیه تحریم‌های پیشین سازمان ملل بدون نیاز به رأی‌گیری مجدد بازخواهد گشت و بازگشت کامل تحریم‌ها رسمی می‌شود.
با پایان ضرب‌الاجل هشت‌روزه، دیپلماسی منطقه‌ای و جهانی در آستانه آزمونی سرنوشت‌ساز قرار دارد. آنچه مشخص است، فرایند ماشه در ساختار توافق هسته‌ای فراتر از یک ابزار حقوقی، به معیاری برای سنجش امکان تداوم گفت‌وگوها یا شروع مرحله فشار بر ایران بدل شده است. اکنون همه نگاه‌ها به تهران و پاریس، برلین و لندن دوخته شده تا ببینیم آیا راه‌حلی فنی و موقتی می‌تواند شورای امنیت را از این بن‌بست خارج کند یا نه.
